آموزش و یادگیری
آموزش چیست؟
آموزش ابزار و پرورش و کارآموزی است. آموزش نه یک نهاد است و نه یک دوره بلکه آموزش به فعالیت هایی گفته میشود که در خدمت پرورش و کارآموزی قرار دارند و معمولاً مجموعه اقداماتی را که مدرس به جهت تسهیل یادگیری برای یادگیرندگان به وسیلۀ خود و یا ابزارهای آموزشی انجام میدهد آموزش نامیده میشود. در واقع آموزش ایجاد فرصت هایی برای یادگیری دانش آموزان است(براون واتکنیس،1998)
پس به طور کلی آموزش به صورت فعالیتها و اقداماتی است که توسط استاد / مدرس برای سهولت بخشیدن و کمک کردن به يادگيري یادگیرنده انجام میگردد و به فعالیت هایی گفته میشود که با هدف آسان ساختن یادگیری از سوی آموزگار یا معلم طرحریزی میشود و بین آموزگار و یک یا چند یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان دارد و در واقع هرگونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرحریزی شدهای که هدف آن آسان کردن یادگیری برا یادگیرندگان است.
آموزش تجربهای مبتنی بر یادگیری و به منظور ایجاد تغییر نسبتاً پایدار و ماندگار در افراد و نیروی انسانی صورت میگیرد تا بتوانند توانایی خود را برای انجام دادن کار بهبود بخشند (دولان و شولر. 1381).
آموزش میتواند تغییر مهارتها، دانش ، نگرشها و رفتار اجتماعی را در برداشته باشد و میتواند به معنای به وجود آمدن تغییر در دانش افراد، طرز کارشان، نگرش هایشان در مورد کار یا تعامل آنها با همکاران و سرپرستانشان باشد.
آموزش همچنین کوشش در جهت بهبود عملکرد کارکنان در ارتباط با انجام کار و مسایل مربوط به آن میباشد و هنگامی که کارکنان با آموزش بتوانند یک فعالیت سازمانی و یک شغل مناسب با آن را به درستی انجام دهند این آموزش مفید و اثر بخش بوده است و در واقع این آموزش توانسته است یک نیاز سازمان را برطرف کند.
یکی از تعاریف مورد قبول برای آموزش تعریف مایر است که «به کارکنان و مدیران براساس نیاز شغلی فعلی موضوعات مشخصی را از طریق روشهای آموزشی مناسب آموزش میدهند تا بتوانند وظایف شغلی کنونی را دقیق تر، راحت تر و سریع تر انجام دهند و تعریف دیگر این است که کلیه کوششها و مساعی هایی که در جهت ارتقای سطح دانش، آگاهی و مهارتهای فنی و حرفهای و شغلی و نیز ایجاد رفتار مطلوب در کارکنان یک سازمان به عمل میآید و آنان را آماده انجام وظایف و مسئولیتهای شغلی خود مینماید (تیموری، 1382)
اگر بخواهیم تعریفی جامع و کلی از آموزش ارائه دهیم، می توان گفت که آموزش شامل کلیه اقدامات و فعالیت هایی است که سبب تسهیل گری در فرآیند یادگیری می شود.
پس آموزش یک سلسله عملیات منظم و پیوسته میباشد که دارای اهدافی مشخص به شرح ذیل میباشد:
1ـ ایجاد و ارتقاء سطح دانش و آگاهی کارکنان
2ـ ایجاد و ارتقاء سطح مهارتهای شغلی
3ـ ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزشهای پایدار سازمان و جامعه در جهت توسعۀ کشور برای اینکه بدانیم چه فنون آموزشی میتواند عملکرد شغلی کارکنان و نیروی انسانی را بهبود بخشد ابتدا لازم است بدانیم آنها چگونه یاد میگیرند.
آموزش از نظر سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)
یونسکو آموزش را به 3 دسته تقسیم می نماید:
1- آموزش های رسمی (Education)
به کلیه آموزش های ارائه شده در نظام رسمی آموزش هر کشوری که بر اساس نیاز جامعه طراحی می گردد و دارای ساختاری مشخص بوده و از سلسله مراتب منظمی پیروی می کند،آموزش رسمی اطلاق می شود که شامل آموزش های قبل از دبستان(پیش دبستانی) تا دانشگاه و مدارج عالیه تحصیلی می باشد.
در واقع آموزش بر مبنای قواعد و قوانین از پیش تعیین شده و مکتوب میباشد و جهت آموزش و روند اجرایی آن قانونهای خاصی وجود دارد
2- آموزش های غیر رسمی (Training)
به کلیه آموزش هایی که با هدف ایجاد مهارت برای انجام مطلوب کار و وظایف شغلی و خارج از نظام آموزش های رسمی انجام می پذیرد اطلاق می گردد.این آموزش ها معمولا با هدف ایجاد دانش،مهارت و نگرش در فراگیران برای انجام وطلوب وظایف در سازمان ها برنامه ریزی می گردد و بر اساس نیاز سازمان ها طراحی می شود.
کارگاه های آموزشی که در موسسات آموزشی و سازمان ها برگزار می گردد نمونه بارزی از این نوع آموزش ها می باشد.
3- آموزش های ضمنی (Implicit Training)
هرآنچه که انسان در طول عمر و زندگی خود به گونهای سازمان نیافته و نا منظم در زمینه دانش و … فرا میگیرد اطلاق میگردد. انسان ها مدام در حال یادگیری هستند و روزمره با وقایع،مسایل و تجربیاتی آشنا می شویم که برای ما تازگی دارد وبدون برنامه خاصی سبب می گردد تا چیزهای را یادبگیریم که به این نوع از آموزش ها، آموزش ضمنی اطلاق می گردد.
یادگیری چیست؟
هدف آموزش تسهیل فرایند یادگیری است و یادگیری یکی از مهمترین زمینهها در علوم امروز و از مشکل ترین مفاهیم میباشد و دارای تعاریف گوناگون از قبیل کسب دانش ، فهمیدن، تسلط یابی از راه تجربه یا مطالعه، مهارتهای متنوع ، مهارتهای مختلف، کسب اطلاعات و اندیشههای تازه یا حتی کسب رفتار و اعمال بد و خوب و راههای گوناگون حل مسائل میباشد. ولیکن معروفترین تعریف برای یادگیری به این صورت است که یادگیری به فرآیند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته میشود و نمی توان آن را به حالتهای موقتی و زودگذر نسبت داد و در واقع یادگیری تغییر نسبتاً پایدار در توان رفتاری (رفتار بالقوه) که در نتیجۀ تمرین تقویت شده رخ میدهد تعریف شده است(کیمبل)
یادگیری دارای 3 ویژگی مهم به شرح ذیل میباشد:
1ـ تغییر نسبتاً پایدار 2ـ توان رفتاری (رفتار بالقوه) 3ـ تمرین تقویت شده ( تجربه و تکرار آموخته ها )
یادگیری همیشه جنبۀ عمدی و از روی قصد و هدف را ندارد بلکه گاهی اوقات یادگیری به طور اتفاقی رخ میدهد و آن چه که دانش آموزان و دانش جویان در ضمن آموزش رسمی استادان / مدرسان دربارۀ موضوعات مختلف درسی میآموزند، یادگیری عمدی است اما در همین دانش آموزان و دانشجویان در ضمن حضور در مدرسه و در اثر ارتباط با مدرسان و دوستان بسیاری یادگیریهای غیرعمدی نیز اتفاق میافتد که از قبل طرحریزی نشده و قابل پیش بینی نیستند( سیف، 1383)
برای اینکه یادگیری هرچه بهتر و اساسیتر صورت گیرد باید اصول یادگیری را رعایت کرد که بشرح ذیل میباشد:
1ـ وقتی فراگیر یا کارآموز برانگیخته شده باشد یادگیری افزایش مییابد و این بدان معناست که فرد باید بخواهد تا یاد بگیرد وتمایلی دراین زمینه از خود نشان دهد.
2ـ یادگیری به بازخورد نیاز دارد تا با این کار فرآگیر بتواند از مجموعه اعمال و عملکرد خود مطلع شده و آسانتر اشتباهات خود را تصحیح کند.
3ـ تقویت، احتمال تکرار رفتار آموخته شده را افزایش میدهد که این تقویت یا پاداش میتواند به طرق مختلف انجام گیرد.
4ـ تمرین، عملکرد فراگیرنده را بهبود میبخشد.
5ـ یادگیری با شتاب آغاز میشود و سپس یکنواخت میگردد.
6ـ یادگیری باید قابل انتقال به شغل باشد.
تمامی اصول ذکر شده بالا برای یادگیری همگی مهم و در جای خود با اهمیت میباشد ولیکن یکی از مهمترین اصول یادگیری که تناسب زیادی با مبحث کارگاه آموزشی و آموزش بزرگسالان دارد اصل ذکر شده در بند 6 میباشد که یادگیری باید قابل انتقال به شغل باشد زیرا یکی از عواملی که سبب ایجاد انگیزه در نیروی انسانی میگردد این است که آموزش مطالبی که فراگیر یاد میگیرد برای او کاربرد داشته و بتواند آنها را در مسیر شغلی خود به کار برد و به واسطۀ آن سبب تسهیل این فرآیند گردد و برای او ملموس و قابل تجربه باشد.
در نهایت باید توجه داشت که گرچه هر نوع یادگیری به تغییری میانجامد ولیکن هر نوع تغییری یادگیری به حساب نمی آید.
[…] مفید دیگر : آموزش و یادگیری و نیروی انسانی متخصص و […]